HIỆU CHUẨN LÀ GÌ?

Theo Luật Đo lường Việt Nam, Hiệu chuẩn là hoạt động xác định, thiết lập mối quan hệ giữa giá trị đo của chuẩn đo lường, phương tiện đo với giá trị đo của đại lượng cần đo. Trong đó chuẩn đo lường là phương tiện kỹ thuật để thể hiện, duy trì đơn vị đo của đại lượng đo và được dùng làm chuẩn để so sánh với phương tiện đo  hoặc chuẩn đo lường khác. Phương tiện đo là phương tiện kỹ thuật để thực hiện phép đo. Phép đo là tập hợp những thao tác để xác định giá trị đo của đại lượng cần đo.

Như vậy, xét về mặt kỹ thuật, bản chất của việc hiệu chuẩn chính là việc so sánh phương tiện đo với chuẩn để đánh giá sai số và các đặc trưng kỹ thuật, đo lường khác của nó.

Hiệu chuẩn chính là biện pháp để truyền độ lớn của đơn vị đo lường từ chuẩn có độ chính xác cao nhất tới các phương tiện đo thông thường nhằm đảm bảo tính thống nhất và độ chính xác cần thiết của tất cả phương tiện đo.

Công cụ cơ bản nhằm đảm bảo tính liên kết của một phép đo là hiệu chuẩn phương tiện đo. Hiệu chuẩn liên quan tới xác định các đặc tính đo lường của một phương tiện đo. Thực hiện thông qua việc so sánh trực tiếp với những chuẩn đã biết. Một chứng chỉ hiệu chuẩn hay kết quả hiệu chuẩn được cấp và (trong hầu hết các trường hợp) được gắn tem. Trên cơ sở thông tin này, người sử dụng có thể quyết định phương tiện đo có phù hợp với yêu cầu sử dụng của mình hay không?

Tầm quan trọng của phương tiện đo được hiệu chuẩn:
– Đảm bảo sự hiển thị số đo của một phương tiện đo phù hợp với các phép đo khác,
– Xác định độ không đảm bảo đo của phương tiện đo,
– Thiết lập sự tin cậy của phương tiện đo.

Vi vậy khi các tổ chức áp dụng áp dụng các hệ thống quản lý như ISO 9001, ISO 22000, ISO/IEC 17025… thì việc hiểu chuẩn phương tiện đo gần như là 1 yêu câu bắt buộc.
Bằng việc hiệu chuẩn một phương tiện đo, có thể đạt được những mục tiêu sau:
– Kết quả hiệu chuẩn cho phép chuyển giá trị của phép đo thành các chỉ số hoặc quyết định các nội dung điều chỉnh đối với các chỉ số,
– Hiệu chuẩn cũng có thể xác định các đặc tính đo lường khác như ảnh hưởng của các đại lượng đo quan trọng,
– Kết quả hiệu chuẩn có thể được lưu trong hồ sơ, đôi khi được gọi là chứng chỉ hiệu chuẩn hoặc báo cáo hiệu chuẩn.
Hoạt động hiệu chuẩn nhằm duy trì các giá trị của hệ thống chuẩn cũng như hệ thống các phương tiện đo đang được sử dụng, sự liên kết của chúng với các chuẩn đo lường nhằm đảm bảo tính thống nhất và chính xác của các phép đo được thực hiện trong sản xuất, kinh doanh, trong nghiên cứu khoa học, kỹ thuật.
Hoạt động hiệu chuẩn đóng vai trò rất quan trọng trong thực tiễn sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu và phát triển của một nền kinh tế nói riêng và của cả xã hội nói chung.
Chi phí và sự rủi ro của việc không hiệu chuẩn
Việc hiệu chuẩn thường rất tốn kém nên trong nhiều trường hợp, hoạt động này thường bị làm ngơ hay khoảng thời gian giữa các hoạt động kiểm tra hiệu chuẩn trên thiết bị có thể bị kéo dài nhằm cắt giảm chi phí, hay đơn giản là do thiếu phương pháp và nhân lực. Tuy nhiên, bỏ qua việc hiệu chuẩn có thể dẫn đến ngừng hoạt động sản xuất và ngừng máy không mong muốn, gây ra các vấn đề về chất lượng sản phẩm và chất lượng quá trình, thậm chí là thu hồi sản phẩm hàng loạt và làm lại.

Hơn nữa, nếu thiết bị quan trọng với quá trình hoặc đặt nơi nguy hiểm, cứ để cảm biến bị lệch theo thời gian có thể gây ra mất an toàn cho nhân viên.
Tương tự, một sản phẩm được sản xuất tại nhà máy với các thiết bị được hiệu chuẩn kém có thể gây ra nguy hiểm cho người tiêu dùng. Trong những trường hợp cụ thể, điều này thậm chí còn làm cho công ty bị tước giấy phép hoạt động do công ty không đáp ứng các yêu cầu. Điều này đặc biệt đúng đối với ngành thực phẩm, đồ uống và đối với các nhà sản xuất dược phẩm.
Vì sao việc hiệu chuẩn trở nên quan trọng?

Hiệu chuẩn giúp đảm bảo giảm thiểu độ lệch của thiết bị. Thậm chí các thiết bị chất lượng cao nhất sẽ bị lệch và không có khả năng cung cấp chỉ số đo chính xác. Do đó điều quan trọng là tất cả các thiết bị được hiệu chuẩn trong những khoảng thời gian phù hợp.

Khi nào cần hiệu chuẩn
Do có độ lệch, tất cả các thiết bị cần hiệu chuẩn theo khoảng thời gian cố định.
Tần số chúng được hiệu chuẩn phụ thuộc vào một số yếu tố. Trước hết, nhà sản xuất thiết bị sẽ cung cấp khoảng thời gian hiệu chuẩn tham khảo. Khoảng thời gian này có thể được rút ngắn nếu thiết bị được sử dụng trong một quá trình hay một ứng dụng quan trọng. Các tiêu chuẩn chất lượng cũng có thể quyết định tần suất một cảm biến áp suất hay nhiệt độ cần hiệu chuẩn.